“Na het overlijden van mijn vader zette ik mijn verlies op een zinvolle manier in om anderen bij te staan”

Sandor de Munck
Vrijwilligerstrainer

Sandor de Munck is psycholoog bij de Afdeling Medische Psychologie van het Haaglanden Medisch Centrum (HMC). Hij werkt veel met chronisch en terminaal zieke mensen en mensen die anderen hebben verloren. Hij traint alweer bijna zes jaar de vrijwilligers van pratenoververlies.nl. “We associëren ‘verlies’ en ‘rouw’ al snel met de dood. Maar wanneer je je baan of je gezondheid verliest, kun je net zo goed in rouw zijn.” Veel mensen vinden het moeilijk om daarover te praten. “Dan kun je altijd, desgewenst anoniem, bij onze vrijwilligers terecht.”

Rouwen is eigenlijk heel normaal

Voor veel mensen biedt pratenoververlies.nl een uitkomst, vertelt Sandor. “Mensen die via de chat hun verhaal komen doen, kunnen dat in hun eigen omgeving om uiteenlopende redenen niet. Ze zijn bijvoorbeeld bang dat ze anderen tot last zijn. Of dat ze ‘beter’ met hun verlies zouden moeten omgaan, misschien doordat ze hebben gehoord dat ze er nu toch wel overheen zouden moeten zijn. En ze dat zelf eigenlijk ook vinden. Ze veroordelen zichzelf hierom.” En dat is volgens Sandor niet terecht. Want hoewel iedereen in zijn of haar leven met rouw te maken krijgt, hebben velen het er liever niet over en ondervinden we vaak hinder van de ongeschreven regels die bij zo’n rouwproces lijken te horen. ”Voor rouwen staat geen maximumtijd. Een plekje geven? Waar zou dat dan zitten? Acceptatie? Hoe zou dat dan voelen, en hoe bereik je dat? Je hoopt erop dat het verlies lichter wordt om te dragen. Voldoende rouwarbeid verrichten (lees: erover praten) is het beste wat je kunt doen om dat te bereiken, zegt ook de Vlaamse klinisch psycholoog Manu Keirse, die expert is in patiëntenbegeleiding, rouwverwerking en palliatieve zorg.” Volgens Sandor zouden we ons meer moeten realiseren dat rouwen, met alle gevoelens en gedachten van dien, een heel normaal maar volstrekt uniek proces is. Dan zouden veel minder mensen met zichzelf in de knoop liggen. “Na het chatten zijn ze vaak opgelucht, de druk is even van de ketel. Ze bemerken dat het eigenlijk iets heel normaals is wat ze doormaken, dat het oké en logisch is om je zo te voelen. En dat je je weer een beetje normaal kunt voelen is op zich al helend.”

Verlies gaat niet alleen over de dood

“De meeste mensen die komen chatten willen graag praten over het verlies van een naaste”, vertelt Sandor. Terwijl andere vormen van verlies ook veel impact kunnen hebben op je leven. Bijvoorbeeld wanneer je bent ontslagen, of wanneer je net hebt gehoord dat je een chronische ziekte onder de leden hebt. “Dan kom je net zo goed in een rouwproces terecht. Het gaat bij pratenoververlies.nl dus niet alleen om de dood. We zijn specialisten in verlies en rouw in brede zin.”

Zinvol verlies

In 2020 verloor Sandor zijn eigen vader. Dat zette zijn wereld op z’n kop. “In de periode daarna heb ik geprobeerd om die ervaring in mijn behandelingen te gebruiken, om mijn cliënten het gevoel te geven dat ze er niet alleen voor stonden. Het gaf betekenis aan de ellende die ik had meegemaakt. Ik kon mijn verlies op een zinvolle manier inzetten om anderen bij te staan. Voordat mijn vader overleed wist ik vanuit mijn opleiding theoretisch heel goed hoe je ‘optimaal’ kunt rouwen, maar toen ik het zelf in de praktijk moest brengen heb ik het pas écht ervaren. Het is nu een meer doorvoeld inzicht in hoe om te gaan met verlies.”

Volgens Sandor hebben alle vrijwilligers affiniteit met rouw en verlies. Vanuit een persoonlijke verlieservaring, bijvoorbeeld omdat ze in een rouwproces zelf steun hebben gemist, of die steun juist konden bieden waar anderen dat niet konden. Verschillende vrijwilligers volgen daarnaast ook een opleiding tot bijvoorbeeld rouw- en verliesbegeleider of zijn op andere gebieden actief in de hulpverlening. “Een doorgemaakte verlieservaring is geen vereiste, maar kan wel helpend zijn in het contact met een chatdeelnemer. Maar het kan misschien juist ook makkelijker zijn wanneer je niet persoonlijk gevoelsmatig betrokken bent tijdens een chatgesprek. Het heeft voor- en nadelen. Het gaat erom dat je hier als vrijwilliger bewust mee om gaat.”

Echt gelijkwaardig

De vrijwilligers van pratenoververlies.nl bieden een luisterend oor, géén oplossing. Daar is Sandor heel expliciet in. “De diepgevoelde wens om een oplossing aan te dragen of advies te geven moeten nieuwe vrijwilligers tijdens mijn trainingen het meest afwennen. Het is de bedoeling dat je je als vrijwilliger in het contact van mens tot mens écht gelijkwaardig opstelt. Als je je een redder voelt en advies geeft, ben je per definitie niet meer gelijkwaardig. Tijdens de trainingen leer je daarin veel over jezelf. Veel vrijwilligers vinden die trainingen dan ook persoonlijk verrijkend.”