Je hoeft niet alleen te rouwen
Vereniging Yarden bestaat mede dankzij al onze vrijwilligers. Dat zijn er meer dan vijftig, en dit aantal is groeiende. In 2021 hebben veel vrijwilligers zich beschikbaar gesteld voor chatgesprekken met mensen die al dan niet anoniem ondersteuning zochten bij hun rouwproces. Dit kon via pratenoververlies.nl, een website van Vereniging Yarden die zich speciaal richt op mensen die er zelf even niet uitkomen en behoefte hebben aan een luisterend oor via de chat.
Veel vrijwilligers die zich inzetten voor onze vereniging hebben vaak zelf ook een verlies meegemaakt. Zij weten dus wat het is om te rouwen en je verdrietig, onbegrepen of eenzaam te voelen.
Iedere vrijwilliger heeft een eigen verhaal en zijn of haar eigen reden om anderen te willen helpen.
Maria
Mireille
Miranda
Renate
Vrijwilliger Hilde:
“Alles heeft zijn eigen tijd, ook herinneren.”
“Zoals zo mooi wordt gezegd: wat blijft zijn de herinneringen, die neem je mee zolang je verder leeft. Inneren betekent oorspronkelijk ‘als binnenin zijnde’. Her-inneren is dat wat in jou zit levend houden. Maar hoe doe je dat? Mensen die komen chatten bij pratenoververlies.nl zijn dikwijls op zoek naar een manier of houvast om met hun verdriet om te gaan. Naar iets dat richting geeft of misschien verlossing. Afscheid nemen is intens missen en dat doet pijn. We vinden vaak troost in herinneren. Soms is een zoektocht nodig om die herinnering te vinden. Vaak zit het antwoord al in jezelf zelf en hoef je alleen een luikje open te maken om dat wat je troost geeft zichtbaar te maken. Soms kunnen we tijdens het chatten dat luikje open krijgen. Soms vindt iemand het luikje maar weet niet hoe het open moet. En soms wil of durft iemand het nog niet open te doen. Alles heeft zijn eigen tijd, ook herinneren.”
Vrijwilliger Renate:
“Het is zó belangrijk de laatste periode van iemands leven goed en mooi af te sluiten.”
“Ik heb altijd iets gehad met het beroep van uitvaartverzorger. Mooi en dankbaar werk, waarbij je nabestaanden mag bijstaan bij het afscheid van een dierbare. Ik deed er niets mee. Maar inmiddels ben ik een eigen bedrijfje gestart in afscheidsfotografie en vrijwilliger geworden bij pratenoververlies.nl. Toen mijn schoonmoeder overleed vroeg een collega-vrijwilliger of ik het anders zag, omdat ik nu zelf een verlies van zo dichtbij heb meegemaakt. Ik ben alleen nog maar meer in gaan zien hoe belangrijk het is om de laatste periode van iemands leven goed en mooi af te sluiten. En dat het fijn is dat je je verhaal kan en mag vertellen. Mijn passie ligt dan ook bij het helpen om het verlies draaglijker te maken voor de dierbaren van de overledenen. Ik krijg er energie van. Dit is mijn ‘missie’!”
‘‘Voor rouwen staat geen maximumtijd’’
Sandor de Munck (32)
Vrijwilligerstrainer Vereniging Yarden
Sandor de Munck is psycholoog bij de Afdeling Medische Psychologie van het Haaglanden Medisch Centrum (HMC). Hij werkt veel met chronisch en terminaal zieke mensen en mensen die anderen hebben verloren. en traint alweer bijna zes jaar de vrijwilligers van pratenoververlies.nl. “We associëren ‘verlies’ en ‘rouw’ al snel met de dood. Maar wanneer je je baan of je gezondheid verliest, kun je net zo goed in rouw zijn.” Veel mensen vinden het moeilijk om daarover te praten. “Dan kun je altijd, desgewenst anoniem, bij onze vrijwilligers terecht.”
Rouwen is eigenlijk heel normaal
Voor veel mensen biedt pratenoververlies.nl een uitkomst, vertelt Sandor. “Mensen die via de chat hun verhaal komen doen, kunnen dat in hun eigen omgeving om uiteenlopende redenen niet. Ze zijn bijvoorbeeld bang dat ze anderen tot last zijn. Of dat ze ‘beter’ met hun verlies zouden moeten omgaan, misschien doordat ze hebben gehoord dat ze er nu toch wel overheen zouden moeten zijn. En ze dat zelf eigenlijk ook vinden. Ze veroordelen zichzelf hierom.” En dat is volgens Sandor niet terecht. Want hoewel iedereen in zijn of haar leven met rouw te maken krijgt, hebben velen het er liever niet over en ondervinden we vaak hinder van de ongeschreven regels die bij zo’n rouwproces lijken te horen. ”Voor rouwen staat geen maximumtijd. Een plekje geven? Waar zou dat dan zitten? Acceptatie? Hoe zou dat dan voelen, en hoe bereik je dat? Je hoopt erop dat het verlies lichter wordt om te dragen.
Voldoende rouwarbeid verrichten (lees: erover praten) is het beste wat je kunt doen om dat te bereiken, zegt ook de Vlaamse klinisch psycholoog Manu Keirse, die expert is in patiëntenbegeleiding, rouwverwerking en palliatieve zorg.” Volgens Sandor zouden we ons meer moeten realiseren dat rouwen, met alle gevoelens en gedachten van dien, een heel normaal maar volstrekt uniek proces is. Dan zouden veel minder mensen met zichzelf in de knoop liggen. “Na het chatten zijn ze vaak opgelucht, de druk is even van de ketel. Ze bemerken dat het eigenlijk iets heel normaals is wat ze doormaken, dat het oké en logisch is om je zo te voelen. En dat je je weer een beetje normaal kunt voelen is op zich al helend.”
Verlies gaat niet alleen over de dood
“De meeste mensen die komen chatten willen graag praten over het verlies van een naaste”, vertelt Sandor. Terwijl andere vormen van verlies ook veel impact kunnen hebben op je leven. Bijvoorbeeld wanneer je bent ontslagen, of wanneer je net hebt gehoord dat je een chronische ziekte onder de leden hebt. “Dan kom je net zo goed in een rouwproces terecht. Het gaat bij pratenoververlies.nl dus niet alleen om de dood. We zijn specialisten in verlies en rouw in brede zin.”
Zinvol verlies
Twee jaar geleden verloor Sandor zijn eigen vader. Dat zette zijn wereld op z’n kop. “In de periode daarna heb ik geprobeerd om die ervaring in mijn behandelingen te gebruiken, om mijn cliënten het gevoel te geven dat ze er niet alleen voor stonden. Het gaf betekenis aan de ellende die ik had meegemaakt. Ik kon mijn verlies op een zinvolle manier inzetten om anderen bij te staan. Voordat mijn vader overleed wist ik vanuit mijn opleiding theoretisch heel goed hoe je ‘optimaal’ kunt rouwen, maar toen ik het zelf in de praktijk moest brengen heb ik het pas écht ervaren. Het is nu een meer doorvoeld inzicht in hoe om te gaan met verlies.”
Volgens Sandor hebben alle vrijwilligers affiniteit met rouw en verlies. Vanuit een persoonlijke verlieservaring, bijvoorbeeld omdat ze in een rouwproces zelf steun hebben gemist, of die steun juist konden bieden waar anderen dat niet konden. Verschillende vrijwilligers volgen ook een opleiding tot bijvoorbeeld rouw- en verliesbegeleider of zijn op andere gebieden actief in de hulpverlening. “Een doorgemaakte verlieservaring is geen vereiste, maar kan wel helpend zijn in het contact met een chatdeelnemer. Maar het kan misschien juist ook makkelijker zijn wanneer je niet persoonlijk gevoelsmatig betrokken bent tijdens een chatgesprek. Het heeft voor- en nadelen. Het gaat erom dat je hier als vrijwilliger bewust mee om gaat.”
Echt gelijkwaardig
De vrijwilligers van pratenoververlies.nl bieden een luisterend oor, géén oplossing. Daar is Sandor heel expliciet in. “De diepgevoelde wens om een oplossing aan te dragen of advies te geven moeten nieuwe vrijwilligers tijdens mijn trainingen het meest afwennen. Het is de bedoeling dat je je als vrijwilliger in het contact van mens tot mens écht gelijkwaardig opstelt. Als je je een redder voelt en advies geeft, ben je niet meer gelijkwaardig. Tijdens de trainingen leer je veel over jezelf. Veel vrijwilligers vinden die trainingen dan ook persoonlijk verrijkend.”
Herinneringsprijs 2021
Een nationale feest- en herdenkingsdag zoals de Dag van de Doden die in Mexico wordt gevierd, kennen we in Nederland niet. Gelukkig zijn er andere mooie manieren om overleden dierbaren te herinneren. En niet alleen op de Dag van de Doden, maar het hele jaar door.
Onze vrijwilligers zien vele mooie manieren voorbijkomen. Deze herinneringen zijn een belangrijk onderdeel van het rouwproces en wij willen graag zoveel mogelijk van die ideeën delen. Daarom heeft Vereniging Yarden de Herinneringsprijs in het leven geroepen: een prijs voor een mooie en unieke manier om een dierbare te herinneren. Uit de vele inzendingen zijn tien ideeën genomineerd waarop gestemd kon worden.
Tijdens de uitreiking van de Herinneringsprijs waren veel genomineerden met hun herinneringssymbool aanwezig. In een mooie bijeenkomst hebben zij hun symbool toegelicht en ook hun kostbare herinneringen aan hun dierbaren met de rest van de aanwezigen gedeeld. Het was ontroerend om te zien hoe het delen van de verhalen en de kwetsbaarheid die daardoor werd blootgelegd alle aanwezigen raakte en kracht gaf.
De inzending van Femke van de knuffel waarin een hart met de as van haar doodgeborene was genaaid, kreeg de meeste stemmen. Zij ontving uit handen van onze bestuursvoorzitter een dinerbon. Het herinneringsboompje dat vooral in de herfst en de winter bloeit, ingezonden door Raimond en Diana, kon ook op veel stemmen rekenen. Zij kregen de tweede ‘prijs’.
